Bu başlıkta yayımlanan önceki yazılarımı yazının sonundaki “Yazarın Diğer Yazıları” bölümünden okuyabilirsiniz.
27 MART 1994 YEREL SEÇİMLERİ SHP AÇISINDAN BÜYÜK HAYAL KIRIKLIĞIYLA SONUÇLANMIŞTI.
13 Ocak 2025 tarihinde “CHP’nin Mersin’de Yerel İktidarı Ne Zaman Başladı” başlığıyla yayımlanan köşe yazımda 27 Mart 1994 tarihinde yapılan Yerel Seçimlerle ilgili detaylı bilgileri Sizlerle paylaşmıştım. Bugünkü yazımda ise bu konunun ana hatlarına değinmeye ve 1994 Yerel Seçimleriyle ilgili bazı kısa hatırlatmalar yapmaya çalışacağım. CHP’nin 1992 Yılında Deniz Baykal tarafından yeniden açılarak, SHP’ye rakip olması, bunun yanı sıra da Bülent Ecevit’in Genel Başkanı olduğu DSP’nin sosyal demokrat tabanda oylarını artırmaya başlaması SHP’li Belediyelerin ANAP ve Refah Partili adaylara karşı seçim kaybetmelerinin başlıca nedenleri arasında yer almıştı. 27 Mart 1994 Tarihinde yapılan Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçiminde ANAP Adayı Okan Merzeci % 37 oy almıştı. Aynı tabana hitap eden Sosyal Demokrat görüşlü CHP, SHP ve DSP Adayları 3 başlı olarak girdikleri seçimde ANAP Adayının aldığı % 37 oyu çok rahat geçmelerine rağmen, bölünmüşlüğün faturasını Ülke genelinde olduğu gibi Mersin’de de seçimi kaybederek ödemişlerdi. SHP’li Belediyelerin ANAP ve Refah Partili adaylara karşı seçim kaybetmelerine neden olan diğer önemli faktörlerden biri ise SHP’li Belediyelerde çalışan bazı işçilerin bir takım odaklar tarafından kışkırtılarak, eylem yapmaya zorlanmalarıydı. SHP’li Belediye Başkanı Kaya Mutlu’nun seçimi kaybetmesinin yolu da Mersin’deki kışkırtmalar sonucunda bir şekilde açılmış oluyordu. 1989/94 döneminde işe alınan 5.000 personelin bir bölümü bazı sendika ve parti yöneticileri ile SHP’ye muhalif partilerin Başkan Adaylarınca hiçbir dayanağı olmayan asılsız vaatlerle kandırılmış, bu çalışanların bir şekilde SHP’ye oy vermemeleri sağlanmıştı. Ancak, seçimi kazanan ANAP Adayı Okan Merzeci’nin ilk icraatı ise seçimin hemen ertesinde 5.000 çalışanın büyük bir bölümünün işine son vermek olmuştu. Kışkırtılarak eylemlerin içerisinde yer alan, bu nedenle de Başkan Kaya Mutlu’ya muhalefet eden çalışanlar bu durumu anladıklarında ise artık çok geç kalmışlardı. Bunun yanı sıra, özellikle seçim sürecinde CHP ve SHP Adayları arasındaki yaşanan kıyasıya çekişme de seçimin kaybedilmesinin diğer ana nedenlerinden biri olmuştu. Mersin özelinde CHP Adayı, ANAP Adayından ziyade SHP Adayı Kaya Mutlu’ya muhalefet etmiş, propagandasını da Kaya Mutlu’nun seçimi kazanamaması üzerine kurmuştu. Aynı durum Ülke genelinde de gerçekleşmiş, başta İstanbul, Ankara ve İzmir Belediyeleri olmak üzere birçok Büyükşehir ve İl-İlçe Belediye Başkanlıkları SHP-CHP çekişmesi nedeniyle kaybedilmiş, Başkanlıklar ANAP ve Refah Partisine geçmişti.
TARİH 10 YIL SONRA BİR KEZ DAHA TEKERRÜR ETMİŞ, ONCA HİZMETE RAĞMEN SEÇİM KAYBEDİLMİŞTİ.
1973 Yılında CHP’nin Mersin Belediye Başkan Adayının belirlendiği ön seçimde Aklan Yürekli Kaya Mutlu’ya rakip olmuş, ancak ön seçimi kaybetmişti. 1984 Yerel Seçiminde ise Halkçı Parti’nin Başkan Adayı olan Kaya Mutlu’ya karşı Aklan Yürekli bu kez SODEP’ten Mersin Belediye Başkan Adayı olarak gösterilmişti. 2 sosyal demokrat partinin yarışması sonucunda hem Aklan Yürekli’nin hem de Kaya Mutlu’nun aldıkları oyların toplamı ANAP Adayı Okan Merzeci’yi geçmesine rağmen her 2 adayda maalesef seçimi kaybetmişlerdi
1989 Yerel Seçimleri öncesinde SHP’nin Mersin Belediye Başkan Adayını belirlemek için yapılan Ön Seçime Dr. Yüksel Burkutoğlu’da Başkan Aday Adayı olarak katılarak, Kaya Mutlu’ya rakip olmuş, ancak O da ön seçimi kaybetmişti. 1994 Yerel Seçiminde ise SHP Adayı Kaya Mutlu’ya karşı bu kez Yüksel Burkutoğlu CHP’nin Mersin Belediye Başkan Adayı gösterilmişti. 1994 Belediye Seçiminde de yine sosyal demokrat 2 parti birbirlerine kıyasıya muhalefet etmişler, bu muhalefetin sonucunda da girdikleri bu seçimden 10 yıl önceki gibi yine kaybederek çıkmışlardı. Tarih 10 yıl sonra bir kez daha Mersin Belediye Başkanlığının kaybedilmesiyle tekerrür etmişti. Sosyal Demokratlar aynı kaderi Türkiye’nin birçok İlindeki Belediyelerin kaybedilmesinde de yaşamışlardı. Mersin’in yanı sıra Ankara, İstanbul, İzmir, Adana ve Kayseri gibi Büyükşehir Belediyeleri bu nedenle çok az oy farklarıyla kaybedilmişti.
KAYBEDEN MERSİN VE MERSİNLİLER OLMUŞTU.
1989-1994 Yılları arasında gerçekleştirilen onca hizmete, onca yatırıma rağmen yaratılan mesnetsiz iddia ve olumsuzluklarla seçim ne yazık ki kaybedilmişti. Bazı sendikaların Başkan ve Yöneticileri ile bir takım sözde partililer ANAP’ın Başkan Adayı ile işbirliğine girerek, Belediye çalışanlarını Başkan Kaya Mutlu’ya karşı kışkırtmışlardı. Bu kişiler yasa dışı bazı marjinal gruplardan da(Bu eylemlere ve kışkırtmalara katılmayarak, karşı gelen devrimci demokratları tenzih ediyorum.) destek alarak işçilere eylem yaptırmışlar, sokaklarda slogan attırarak, yürüttürmüşlerdi. Bu eylemler sonucunda da günlerce bazen haftalarca çöpler toplanamamış, otobüsler çalışmamış, iş makinaları ve kamyonların bulunduğu Makine İkmal Garajının kapıları tutularak, garajdaki araçların hizmet vermesi önlenmişti. Sonuçta da bu eylemlerle Başkanın Mersin Seçmeni nezdinde küçük düşürülmesi ve dolayısıyla da seçimi kaybetmesi hedeflenmişti. Bu gruplar 27 Mart 1994 tarihinde yapılan Belediye Seçimleriyle bu amaçlarına da ulaşmışlardı. Belediye birimlerinde gerçekleştirilen bu eylemler sonucunda kaybeden Kaya Mutlu değil, Mersin ve Mersin halkı olmuş, seçimin hemen sonrasında ANAP’lı Başkan Okan Merzeci Yönetimince onlarca otobüs, iş makinası, kamyon ve otomobil ile Toptancı Haller Kompleksindeki Üretim Tesislerinin (Ofset Matbaa, Yemek Fabrikası, Dikimevi ve Ahşap Üretim Tesisleri) tamamı satılarak, tesisler kapatılmış, Uluslararası Voleybol Turnuvalarının düzenlendiği Hilton Oteli yanındaki özel tabanlı çok amaçlı spor sahası seçimin hemen sonrasında iş makinalarıyla yok edilmişti. Deliçaydaki Eğitim ve Spor Tesisleri yerle bir edilmiş, Devlet Tiyatrolarına tahsis edilmiş olan Küçük Sahne isimli tiyatro salonu kapatılarak, faaliyetine son verilmiş, Belediye Konukevi boşaltılarak, virane hale getirilmiş, kreş kapatılmış, binlerce işçi işten çıkarılarak, kapının önüne konulmuş, Belediye taşeronlar belediyesine dönüştürülmüştü. Binlerce çalışanın işine son verilmesiyle kaybeden unsurlardan biri de Mersin esnafı olmuştu. Bu çalışanların işsiz kalması sonucunda aylık kazançlarıyla Mersin ekonomisine, Mersin Esnafına yaptıkları katkıda son bulmuş, Belediye bütçesinden binlerce işçi yerine birkaç taşeron yararlanır olmuştu.
CHP’nin Mersin’de Yerel İktidarı ne zaman başladı” başlığıyla 13 Ocak 2025 tarihlerinde yayımlanan köşe yazımda 1984 ve 1994 Yerel Seçimlerinin kaybedilmesi ile ilgili detaylı bilgileri okuyabilirsiniz.
1994 Yerel Seçimlerine 3 başlı olarak giren sosyal demokrat partiler 1989 Yerel Seçimlerinde kazandıkları birçok Büyükşehir ve İl Belediyesini kaybetmişlerdi. Yerel Seçimlerin en büyük kazananı ise Erbakan’ın Refah Partisi olmuştu. Refah Partisi İstanbul, Ankara, Konya, Diyarbakır, Erzurum ve Kayseri gibi Büyükşehir Belediye Başkanlıklarını kazanarak, büyük sürpriz yapmıştı. Mersin, Adana ve Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlıklarını ANAP, İzmir, Antalya ve Eskişehir Büyükşehir Belediyelerini Doğru Yol Partisi (DYP), Gaziantep ve Kocaeli Büyükşehir Belediyelerini SHP, Samsun Büyükşehir Belediyesini ise CHP Adayı kazanmıştı. 1994 Yerel Seçimlerinde SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit başarılı olamamışlardı. 3 liderin başarısızlıklarının acısını ise her zamanki gibi sosyal demokratlar çekmişti.
10 YIL SONRA SOLDA BİRLEŞME YİNE KAÇINILMAZ OLMUŞTU.
2 Kasım 1985 de Halkçı Parti ve SODEP birleşmiş, SHP çatısı altında siyasi faaliyetlerini sürdürmüşlerdi. 1994 Yerel Seçimlerinde SHP ve CHP’nin aldığı başarısız sonuçların ardından 10 yıl sonra sosyal demokrat partilerin birleşmesi yine kaçınılmaz olmuştu. SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın’ın solda bütünleşme çağrısına DSP Lideri Bülent Ecevit olumsuz yanıt verirken, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal bu çağrıya olumlu yaklaşmış, ancak birleşmenin CHP çatısı altında gerçekleşmesini istemişti. 30 Eylül 1994 tarihinde Karayalçın ve Baykal “Bütünleşme Ön Protokolünü” imzalayarak bu konuda ilk adımı atmışlardı. Protokolün imzalanması sonrasında 18 Şubat 1995 tarihinde toplanan SHP&CHP ortak kurultayında SHP’nin feshine ve Partinin CHP’ye katılmasına karar verilmişti. Bu kurultayda CHP’nin Genel Başkanlığına da ortak mutabakatla Hikmet Çetin getirilmişti. Çetin, 9 Eylül 1995 tarihinde yapılan kurultayda Genel Başkanlığa tekrar aday olmamış, Genel Başkanlık koltuğunu Deniz Baykal’a bırakmıştı.
KAYA MUTLU MAYIS/1995 DE EVİNİN ÖNÜNDE SİLAHLI SALDIRIYA UĞRAMIŞTI.
12 Yıl Mersin Belediye Başkanlığı yapmış, binlerce insanı işe alarak, evlerine aş ve ekmek götürmesini sağlamış, hiçbir kimsenin mezhep ve etnik kökenine bakmadan Kentin her kesimine kalıcı hizmet götürmüş, Mersin’e sayısız eserler kazandırmış Kaya Mutlu’ya görev yaptığı dönemlerde hiçbir fiziksel saldırı olayı gerçekleşmemişti. Bunun için de O’nun hiç korumaları olmamıştı. Başkanlıktan ayrıldıktan 1 yıl sonra 1995 Yılı Mayıs ayının son günlerinde silahlı saldırıya uğramış ve bacağından vurulmuştu. Sabah saatlerinde evinden çıktığı bir anda arkasından seslenen saldırganın kurşununa hedef olmuş ve yaralanmıştı. Saldırgan Halkın tepkisinden çekinerek, olayın hemen sonrasında en yakındaki Soğuksu Karakoluna teslim olmuştu. Dönemin Mersin SSK Hastanesinde (şimdiki adıyla Toros Devlet Hastanesi) ameliyata alınan Efsane Başkanın vurulma haberini alır-almaz soluğu hastanede almış, ameliyattan çıkmadan yetişmiştim. Ameliyattan çıkıp, sedyeyle odasına alınırken elimi tutmuş, “-Buralardan, kapının önünden sakın ayrılma” demişti. Kendi döneminde işe alındığı belirlenen saldırgan tutarsız ifadeler vermiş ve tutuklanmıştı. Duruşmalara Başkan Kaya Mutlu ile birlikte gitmiştik. Her şeye rağmen yine de korumasız olarak yaşantısını sürdürmüştü.
Devam Edecek
Münif APARI