Bu başlıkta yayımlanan önceki yazılarımı yazının sonundaki “Yazarın Diğer Yazıları” bölümünden okuyabilirsiniz.
KASABA GÖRÜNÜMLÜ MERSİN’DEN METROPOL KENT MERSİN’E (20)
Mersin siyasetine yön veren Başkan Kaya Mutlu’nun başarı öyküsü
Bu başlıkta yayımlanan önceki yazılarımı yazının sonundaki “Yazarın Diğer Yazıları” bölümünden okuyabilirsiniz.
SU VE KANALİZASYON DAİRE BAŞKANLIĞI KURULARAK, MESKİ’NİN ALT YAPISI OLUŞTURULMUŞTU.
Geçmiş yıllarda olduğu gibi 1990 Yılı Eylül ayında da Mersin’de su sorunu yaşanmaya başlanmıştı. Berdan Barajındaki Arıtma Tesislerinden Kente su verilmesine rağmen su sorununun çözülememiş olması anlaşılamaz bir durumdu. Mutlaka bir şeylerde, bir yerlerde bir terslik vardı. Önceki Başkan Okan Merzeci su sorunu ile ilgili Yerel Basına demeçler veriyor, gündem oluşturmaya çalışıyordu. Su sorunu nedeniyle Başkan Kaya Mutlu’nun canı çok sıkkın, keyfi de hiç yoktu. O günlerde çalışma ofisinde yaptığımız bir görüşmede yerel basında çıkan su sorunu ile ilgili haberleri göstermiş ve ne düşündüğümü sormuştu. “İzniniz olur, uygun görürseniz Su İşlerinin başına tekrar geçebilir, sorunu da kısa zamanda çözmeye çalışırım.” demiştim. “Herhalde başka çarede yok gibi. Biliyorsun, Büyükşehir Belediyesi olabilmek için büyük uğraşlar veriyoruz. Büyükşehir Belediyesi olunca Su ve Kanalizasyon İdaresi MESKİ Genel Müdürlüğü olarak faaliyetlerini sürdürecek, bu amaçla kurulacak Genel Müdürlüğün alt yapısını bugünlerden oluşturalım, Su ve Kanalizasyon birimlerini Su ve Kanalizasyon Daire Başkanlığı çatısı altında birleştirelim, Seni de Daire Başkanı olarak görevlendirelim” demiş ve hemen atamamı yapmıştı. Mersin Belediyesinde ilk Daire Başkanlığı bu öngörüyle kurulmuş, Bende Belediyenin ilk Daire Başkanı olmuştum.
BERDAN SUYU MERSİN’E ULAŞMADAN TARSUS VE GÜZERGAHTAKİ BELDELERE VERİLMİŞ, MERSİN’DE DE BU NEDENLE SU SIKINTISI BAŞ GÖSTERMİŞTİ.
1984 Yılında hizmete giren Berdan Projesi, bir takım teknik hatalardan dolayı Mersin’in su sorununa çözüm olmamış gibi görünüyordu. Göreve başlayıp, su sorunun neden kaynaklandığını araştırdığımda edindiğim bilgiler karşısında hayretler içerisinde kalmıştım. Berdan Arıtma Tesislerinde Mersin Kent Merkezine yetebilecek kapasitede su üretilmesine rağmen Mersin’de su sıkıntısı yaşanıyordu. Su sorunun neden kaynaklandığı hususu konuyu araştırdıkça ortaya çıkmaya başlamıştı. Projenin 1980 öncesini bildiğimden dolayı, gözlemlendiğim mevcut durumu karşılaştırma olanağını da bulabilmiştim. 1974 Yılında Başkan Kaya Mutlu’nun Devlet Yatırım Programına aldırdığı Berdan Projesi için Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce o tarihlerde Tarsus Belediyesine de proje kapsamına girip/girmeyeceği sorulmuştu. 1973-77 yılları arasında Tarsus Belediye Başkanı olan CHP’li Ali Haydar Eyüpoğlu (1977 Yılında milletvekili seçilmişti.) İlçelerinde su sorunu olmadığını, bu nedenle de proje kapsamına girerek, Belediyeyi borç yükü altına almak istemediğini belirtmişti. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü(DSİ) yapılacak Berdan Barajının ve kurulacak Arıtma Tesislerinin Tarsus İlçesi sınırlarında olmasından dolayı Tarsus Belediyesinden bu nedenle görüş istemiş, ancak olumsuz yanıt almıştı. Tarsus Belediyesinin proje kapsamına alınmak istememesinden dolayı üretilecek suyla ilgili tüm hesaplamalar Mersin Kent Merkezine göre yapılmıştı. 1984 Yılında Baraj ve Arıtma Tesisleri tamamlanıp, Türkiye’nin en kaliteli içme suyunun kendi sınırları içerisinden geçerek, Mersin’e akması Tarsus Belediyesi ve Tarsus Halkı tarafından kabullenilememişti. Mersin Belediye Başkanı Okan Merzeci ile Tarsus Belediye Başkanı Veyis Kemal Erdem 1984 Yerel Seçimlerinde ANAP adayı olarak seçilmişlerdi. Mersin ve Tarsus Belediye Başkanlarının aynı partiden olması sonucunda Berdan Barajından elde edilen içme ve kullanma suyunun Tarsus'a da verilmesinin de bir yerde önü açılmıştı. 10 Yıl önce proje kapsamına dahil olmayan Tarsus Belediyesi bu kez Mersin Belediyesinin borçlanarak inşa ettirdiği Berdan Barajındaki Arıtma Tesislerinden elde edilen içme suyundan yararlanmak istemişti. Hiçbir teknik hesaplama yapılmadan, tamamen siyaseti ön planda tutarak, Mersin’e gelecek arıtılmış suyun % 25’ini Tarsus’a vermek Mersinde su sorunu yaşanmasının başlıca nedenlerinden biri olmuştu. Diğer büyük teknik hata ise Berdan Barajı ile Mersin Güneykent’teki 20.000 M3 kapasiteli ana depoya suyu ulaştıran 39 Km. uzunluğundaki isale hattı güzergahında yer alan Huzurkent ve Karacailyas Beldelerine suyun akışını sağlayan hava bacalarından(vantuzlardan) bağlantı yapılmış olmasıydı. Berdan Arıtma Tesislerinden Mersin’deki ana depoya herhangi bir motopomp kullanımımı olmadan su kendi cazibesiyle gelecek biçimde hesaplanarak, projelendirilmişti. Bir yandan Tarsus’a su verilmiş olması, diğer yandan da kendi cazibesiyle gelmesi gereken suyun akışının hava bacalarından beldelere su verilmesi nedeniyle düşmesi Mersin’e yeterli su sağlanmasını önlemişti. İşin trajikomik yönü ise Berdan suyunu kullanan her 3 Belediyede kullandıkları suyun bedeli için Mersin Belediyesine hiçbir ücret ödememişler, ancak bu suyu kendi abonelerine satarak, haksız kazanç elde etmişlerdi. Bir diğer önemli sorun ise Berdan Projesi kapsamında inşa edilen 6 dağıtım deposundan sadece 2’si devreye alınmış, diğer dağıtım depoları sisteme dahil edilmemiş, atıl vaziyette bırakılmıştı. Bu durumda Mersin’de lokal olarak su sıkıntısı yaşanmasına neden olmuştu.
GEÇMİŞTE EDİNDİĞİM DENEYİMLERLE SU SORUNUNU KISA SÜREDE ÇÖZÜMLEMİŞTİM.
Su sorunu olan mahallelerde kullanıma kapatılmış olan derin kuyuların hızlı bir biçimde bakımları yapılarak, motopompları çalışır hale getirilmiş ve Kent içi su şebekesine bağlantıları sağlanmıştı. Aynı şekilde yarım asırlık su filtresi de tekrar devreye alınmış, Hamzabeyli kaynak suyu ile birlikte Kentin su debisine bu sayede katkı sağlanmıştı. Diğer yandan da Mersin’e verilen içme suyunu 2 kat artıracak olan Berdan Barajındaki arıtma tesisinin 2.ünitesinin mümkün olabilecek en kısa zamanda devreye alınması için DSİ nezdinde görüşmeler gerçekleştirilmişti. Bu girişimlerin yanı sıra proje kapsamında yer alan ancak devreye alınmayan 4 depoda kademeli bir biçimde faaliyete geçirilerek, sistem kapsamına dahil edilmişti. Bir diğer önemli gerçekleşme ise Güneykentteki 20.Bin Ton kapasiteli ana dağıtım deposuna jeneratör kurulmuş, bu depodan motopomp desteğiyle yararlanan diğer depolara elektrik kesintisi olsa dahi su akışının sağlanması mümkün olmuştu. Elektrik kesintisinden dolayı bu depolardan yararlanan bölgelerde yaşanabilecek su sorunlarının önüne de bu sayede geçilmişti. Gerek atıl durumdaki derin kuyuların faaliyete geçirilmesi ve gerekse de Berdan Barajındaki 2. Arıtma Ünitesinin devreye alınması ile birlikte yaşanmakta olan su sorunu büyük ölçüde çözümlenmişti. Berdan Arıtma Tesislerinden Mersin’e gelmesi gereken içme ve kullanma suyunun debisini artırmak ve yaşanmakta olan su sorununa kalıcı çözüm bulmak amacıyla Arıtma Tesisleri ile Güneykent girişindeki 20.Bin Tonluk ana dağıtım deposu arasındaki isale hattının en düşük kotunda yer alan Karacailyas’a terfi istasyonu yapılması işi Berdan Projesi kapsamına aldırılmış, DSİ Genel Müdürlüğünce de projelendirme çalışmalarına hızlıca başlanmıştı. Karacailyas Terfi istasyonundaki pompaların faaliyete geçmesiyle Mersin’e gelen suyun debisi % 83 oranında artacak, geçici çözüm olması amacıyla faaliyete geçirilen derin kuyular ve Su Filtresi bu sayede devreden çıkarılacaktı. Karacailyas Terfi Pompa İstasyonu 1993 Yılı Eylül ayında devreye alınmış ve bazı semtlerde yaşanmakta olan kısmi su sorunu da bu sayede çözümlenmişti.
BERDAN BARAJINDAN MERSİN GÜNEYKENTTEKİ ANA DEPOYA İÇME SUYU SAĞLAYACAK 2. İSALE HATTI İLE 3. ARITMA ÜNİTESİNİN PROJELENDİRME VE YAPIM İŞLERİ DEVLET YATIRIM PPROĞRAMINA ALDIRILMIŞTI.
Bu çalışmaların yanı sıra her geçen gün hızla büyüyen Mersin’in ileriki yıllarda yaşayabileceği olası su sorununa çözüm olması amacıyla Berdan Barajından Mersin’e içme ve kullanma suyu akışını sağlayacak 2.isale hattının yapım işi de 1993 Yılı Eylül ayında Başkan Kaya Mutlu’nun girişimleriyle Devlet Planlama Teşkilatının revize yatırım programına aldırılmıştı. Maalesef 2. İsale hattının yapımı (tahminimce) takipsizlikten dolayı yıllarca tamamlanamamış, sürüncemede bırakılmıştı. 1993 Yılında Berdan Barajına 3. Arıtma Ünitesi yapımı işi de Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce Proje kapsamına alınmıştı. Proje tamamlandığında 3. Arıtma Ünitesinden elde edilecek suyun % 75’i doğrudan Tarsus’a verilecek, geri kalan % 25’i ise Mersin’e aktarılacaktı. 3. Arıtma Ünitesi tamamlandığında 1. Ve 2. Ünitelerde arıtılan suyun Tarsus’a verilmesine de gerek kalmayacak, arıtılan suyun tamamından Mersin Kent Merkezi yararlanacaktı. Dönemin Tarsus Belediye Başkanı Bedrettin Sarpkaya’nın da uygun görerek, desteklediği 3. Arıtma Ünitesi projesi için Tarsus Belediye Meclisinden DSİ’ne borçlanma yetkisi de alınmıştı. Projenin hızla hayata geçebilmesi için Bayındırlık Bakanı Onur Kumbaracıbaşı’nın Makamında Benimde bulunduğum bir ortamda görüşme gerçekleştiren Başkan Kaya Mutlu, ihalenin 1994 Yılı Haziran ayında yapılacağı sözünü de almıştı. 3. Arıtma Ünitesinin tamamlanmasıyla Mersin’e verilen su miktarı da % 50 oranında artmış olacaktı. Bu gelişmelerin yanı sıra yıllardır tahsil edilmeyen su alacakları Tarsus, Huzurkent ve Karacailyas Belediyelerinden tahsil edilmiş, her 3 Belediyeye de su akışı sağlayan hatlara sayaç takılarak ücretsiz su verilmesi önlenmişti.
EFSANE BAŞKANI BU YILDA KABRİ BAŞINDA ANACAĞIZ. (10 Eylül 2025 ÇARŞAMBA SAAT:17.00)
Efsane Başkan Kaya Mutlu’yu 10 Eylül 2025 Çarşamba Günü Saat:17.00 de Akbelen Mezarlığındaki kabri başında Ailesi, yakınları ve tüm dostları ile birlikte bu yılda saygı ve özlemle anacağız.
Devam Edecek.
Münif APARI
