"..ABD ve dolar bundan böyle bir süpergüç değil, İsrail ile birlikte bir nefret merkezi olarak yeni konumunda bocalayıp duracaktır..."
Her imparatorluğun ya da süper gücün zamanla bu niteliğini yitireceği tarihi gerçeğini bir kez daha görmek için bugünlerde ABD’ye bakmak yeterli.
Bu ülkede 38 yıldır yaşayan bir bilim insanı olarak bazı gözlemlerimi paylaşmak isterim:
Öncelikle ABD’de son yirmi yıldır yapılan büyük bir altyapı yatırımı yok. Kişi başına gelir 60 bin dolar olsa da nüfusun çok büyük bir bölümü kişi başına 30 bin doların altında yaşıyor. Azınlıklarda (Kübalı ve Meksikalı) bu rakam 20 bin dolarlara kadar iniyor.
Gelirlerin çok büyük kısmı çok zengin olan Elon Mask, Bill Gates gibi kişilere gidiyor ve bu kişiler çok düşük vergi vermenin yollarını bildikleri için vergi gelirleri çok büyük projeleri yapmaya yetmiyor. Ülke 20 yıl önce ne idiyse bugün de aynısı.
Süper güç ülkesinden Çin gibi büyük teknolojik projeler beklenirken, şehir içinde gezen şöförsüz araçlar görebileceğinizin en iyisi.
ABD’nin süper gücünün kanıtı olan NASA uzay projeleri rafa kaldırılmış durumda. Devletin vergi gelirleri kimi yıl genel sosyal harcamaları bile karşılayamaz durumda, çoğu yıl, ‘devlet kapandı’ durumu yaşanıyor.
İşsizlik %3’lerde seyretse de bu değere erkek çalışabilir nüfusun %16’sının çalışmıyor olması dahil değil. Yani ABD resmi istatistik değerleri bu konuda bir kandırmaca.
Ülke, HDI (Human Development Index - İnsan Gelişmişlik Düzeyi) sıralamasında 21nci sırada. Yani süper güç olmanın yararı yalnızca bir avuç insana bu ülkede. Kalan nüfus azapta!
Bankaları kontrol eden bir elin parmakları kadar az aile, ülkenin finansal gücünü ve dolayısıyla ülke ekonomisini yönetiyor. Ekonomide söz sahibi olanlar sanayiciler değil, bu azınlık sınıfı ve onların birlikte çalıştıkları Amazon ve benzeri hizmet sektörü şirketleri.
Yaratılan yeni işlerin çoğunluğu ‘araç ile kuryelik’ tarzı düşük işler. Evet, geçim var ama hepsi bu; tasarruf ve geleceğe dönük kişisel bir yatırım yok. Borçlar had safhada.
Biden, petrol fiyatlarını düşürmek için hiçbir ciddi çalışma yapmadığı gibi Ukrayna’da ve Gazze’deki tutumu ile ateşe benzin döktü. Hane halkının gelirinin önemli bir kısmı benzin harcamasına gidiyor.
Çin’in ardından dünyanın ancak ikinci en büyük ekonomisi olup ekonomik liderliği artık yok olan ABD, İsrail’e, soykırım girişiminde verdiği tam destek ile moral değerler açısından da liderliğini kaybetmiş durumda.
Çin eğer doların koltuğunu sallayan kripto paralar konusunu iyi yönetir ve yuan’ı iyi şekilde konumlandırırsa dünya ekonomik sisteminde ABD ve dolar bundan böyle bir süpergüç değil, İsrail ile birlikte bir nefret merkezi olarak yeni konumunda bocalayıp duracaktır.
‘Amerika bizi kıskanıyor’ sözünün doğrusu ‘Biz ABD’yi kıskanmıyoruz’ olmalıdır.
Prof Dr A Vural Cengiz
Grand Canyon Üniversitesi Arizona
